čeština english deutsch

Historia obiektu

Zespół maszyn i budynków gospodarki wodnej młyna składa się z napędu wodnego skierowanego na drewnianą tratwę z rzeki Odry, systemu wrót śluzy oraz obiektów samego młyna. Można je podzielić głównie na młyn, przylegającą do niego część mieszkalną oraz małą elektrownię wodną. Reszta budynków, m.in. tartak nie zachowały się na tym terenie.

Kompleks został rozbudowany mniej więcej od końca XV do XX wieku. Pierwsza pisemna wzmianka o tzw. młynie oderskim znajduje się w księdze wieczystej posiadłości w Bartoszowicach (Partschendorf) z 1678 r. Znajdował się on na tutejszej posiadłości zanim właścicielka hrabina Josefa Pachtowa, sprzedała go w 1828 r. młynarzowi Ignacemu Bonisz (*30 grudnia 1798 Kunin, †7/8/1870 Bartoszowice). Właściciela upamiętnia również tablica na froncie budynku młyna.

Zakup młyna kontynuował historię licznej rodziny młynarzy Bonisz. Sam Ignacy był trzykrotnie żonaty i miał 24 dzieci. Rodzina należała do najważniejszych rodzin chłopskich w regionie. Oprócz młyna oderskiego posiadali również młyn Dolny w Kuninie i młyn Wielki w Odrze. Poprzez zawierane małżeństwa byli spokrewnieni z rodziną Dittricków z zamku w Kuninie czy rodziną Ignaca Schustala, założyciela koprziwnickiej jezdni, później firmy samochodowej TATRA.

Ostatnim właścicielem młyna był jego wnuk Alfred Wilhelm Bonisz. W 1945 r. został on zastrzelony przez żołnierzy radzieckich na terenie młyna i w ten sposób kończy się historia rodziny w Bartoszowicach.

Po wysiedleniu ludności niemieckiej, młyn wraz z przyległymi gruntami został powierzony opiece administratora krajowego, najpierw pana Pawelki (1945 – 1948), a następnie pana Pecziwy (1948 – 1959). W latach 50. moc młyna słabła, a w 1956 r. definitywnie zakończono młynarstwo. Ponadto młyn służył wyłącznie do sporządzania mieszanek paszowych dla bydła. W 1959 roku młyn stał się częścią Bartoszowickich Robót Publicznych i Parku Wodnego a w 1968 roku przeszedł pod władze zarządu Wyższej Szkoły Weterynaryjnej, która do 1972 r. zajmowała się produkcją mieszanek paszowych. Zycie młyna bezpowrotnie ustało w roku 1973. Teren stopniowo podupadał a obecnie wykorzystywany jest sporadycznie (z powodu częstych awarii) do wytwarzania energii elektrycznej z małej elektrowni wodnej.

Na podstawie roszczeń restytucyjnych, młyn wraz z przylegającymi gruntami zakupił Vladan Macha i jego rodzina w 1996 roku. W 1997 roku Bartoszowice nawiedziła stuletnia powódź. Wnętrze młyna zostało zalane, co pogorszyło i tak już zły stan majątku oraz dopływ wody.